Το έτος 2023 ήταν εξαιρετικά πλούσιο σε σημαντικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις. Στο ενημερωτικό του δελτίο που είναι αφιερωμένο στην αρχαιολογία και ονομάζεται «Our Human Story», το περιοδικό New Scientist κάνει μια αναδρομή στα πιο αξιοσημείωτα.
Τον Ιούνιο, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τέσσερα εξαιρετικά διατηρημένα ρωμαϊκά ξίφη 2.000 ετών σε μια σπηλιά στην έρημο της Ιουδαίας. Μια ξεχασμένη πόλη των Μάγια, που βρίσκεται στη χερσόνησο Γιουκατάν στο Μεξικό, ανακαλύφθηκε αργότερα, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία LiDAR (Light Detection And Ranging). Αυστραλοί ερευνητές βρήκαν το ναυάγιο του ιαπωνικού πλοίου Montevideo Maru, το οποίο εξαφανίστηκε το 1942. Ο κατάλογος των ανακαλύψεων που έγιναν φέτος είναι μακρύς και καλύπτει διάφορες περιοχές.
Αλλά για το περιοδικό New Scientist, είναι δυνατό να διακρίνουμε δύο βασικούς άξονες μεταξύ αυτών των ανακαλύψεων: μια πολύ παλαιότερη προέλευση από ό,τι πιστεύαμε για την αρχιτεκτονική και την τέχνη από τη μια πλευρά, και μια εσφαλμένη κατανόηση του ρόλου των ανδρών και των γυναικών στις προϊστορικές κοινωνίες, από την άλλη. Σε αντίθεση με τη κυριαρχούσα πεποίθηση, γνωρίζουμε σήμερα, για παράδειγμα, ότι οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες ήταν και γυναίκες.
ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟΝ HOMO SAPIENS
Ήταν πράγματι οι Homo sapiens οι πρώτοι οικοδόμοι; Όχι, σύμφωνα με την πρόσφατη ανακάλυψη θαμμένων κορμών διαμορφωμένων με εργαλεία στη Ζάμπια, στους καταρράκτες Καλάμπο. Αυτές οι ξύλινες κατασκευές χρονολογούνται πριν από 476.000 χρόνια, ή 200.000 χρόνια πριν από την εμφάνιση του Homo sapiens.
«Το γεγονός ότι το ξύλο παρέμεινε στη θέση του και ανέπαφο για μισό εκατομμύριο χρόνια, είναι εξαιρετικό. Και μας δίνει μια πραγματική εικόνα, ένα παράθυρο σε αυτήν την περίοδο», δήλωσε ο Τζεφ Ντάλερ, συν-συγγραφέας της δημοσιευμένης μελέτης στο περιοδικό Nature τον Σεπτέμβριο. «Άλλαξε εντελώς την άποψή μου για το τι ήταν ικανοί οι άνθρωποι εκείνη την εποχή», πρόσθεσε.
Όσον αφορά την τέχνη, είχαμε ήδη στοιχεία ότι οι Νεάντερταλ ζωγράφιζαν σε τοίχους σπηλαίων και το 2023, το σπήλαιο La Roche-Cotard στη Γαλλία αποκάλυψε περισσότερα έργα τέχνης των Νεάντερταλ.
«Ακόμα και παλαιότερα είδη, όπως ο Homo erectus, θα μπορούσαν επίσης να έχουν δημιουργήσει έργα τέχνης, για παράδειγμα χαράσσοντας σχέδια σε κοχύλια», αναφέρει το περιοδικό New Scientist.
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΣΤΙΣ ΑΡΧΑΙΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
Όπως επισημαίνει επίσης ο Μάικλ Μάρσαλ του New Scientist, «παρεξηγήσαμε τους ρόλους των ανδρών και των γυναικών στις προϊστορικές κοινωνίες, επιβάλλοντας πατριαρχικές αξίες σε πολιτισμούς που είχαν πολύ διαφορετικές ιδέες για το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται οι γυναίκες».
Αρκετές ανακαλύψεις φέτος έδειξαν ότι οι γυναίκες κατείχαν πράγματι θέσεις εξουσίας στις αρχαίες κοινωνίες, όπου εσφαλμένα θεωρούνταν ότι ζούσαν στη σκιά των ανδρών.
Αυτό αποδεικνύεται συγκεκριμένα από μια νέα ανάλυση των λίθων Γιέλινγκ των οποίων οι επιγραφές, χαραγμένες πριν από περισσότερα από 1.000 χρόνια, τιμούν τη μνήμη του βασιλιά των Βίκινγκ Γκορμ του Παλαιού. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Antiquity, η σύζυγός του Τίρα μπορεί να ήταν «ένα από τα βασικά πρόσωπα –αν όχι το βασικό πρόσωπο– στο σύνταγμα του βασιλείου της Δανίας, στο οποίο η ίδια μπορεί να διαδραμάτισε ενεργό ρόλο».
Όσο για τον μυστηριώδη «Άνθρωπο από Ελεφαντόδοντο» που ανακαλύφθηκε στην Ισπανία το 2008, σε έναν τάφο απίστευτου πλούτου και έχοντας ζήσει μεταξύ 2900 και 2650 π.Χ., οι αναλύσεις που έγιναν φέτος στις πρωτεΐνες από τα δόντια του αποκάλυψαν ότι ήταν στην πραγματικότητα… γυναίκα.
