Χρειάστηκαν μόνο 48 ώρες στην ΕΚΤ για να απαντήσει στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας, ξεκαθαρίζοντας ότι η γερμανική Δικαιοσύνη δεν είναι η Δικαιοσύνη της Ευρώπης. Και αν ένα Συνταγματικό Δικαστήριο ενός κράτους-μέλους θεωρεί ότι το QE της ΕΚΤ είναι εν μέρει, μη νόμιμο, δεν το εννοεί. Διότι αν το εννοεί, η Φρανκφούρτη δεν πρόκειται να απαντήσει στα γερμανικά δικαστήρια, αλλά στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης έθεσε θέμα νομιμότητας για το ύψους 2,6 τρις QE, το οποίο εφαρμόζει η Φρανκφούρτη από το 2015. Πρώτος απάντησε ο πρώην υπουργός Οικονομίας της Ισπανίας και νυν αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Λουίς ντε Γκίντος, υποστηρίζοντας ότι η ΕΚΤ είναι ένας ευρωπαϊκός θεσμός και ανήκει στη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Κατά τη διάρκεια των ακροάσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Έκθεση του 2019 της ΕΚΤ, ο ντε Γκίντος απέρριψε έμμεσα τα τελεσίγραφα των γερμανικών δικαστηρίων και αντιπαρατέθηκε με την επιχειρηματολογία τους. Υποστήριξε ότι η ΕΚΤ είναι απολύτως διαφανής και λειτουργεί με βάση τις θεσμικές εντολές της, ανεξάρτητα από κυβερνήσεις και lobbies. Μεταφραζόμενα αυτά σημαίνουν ότι, ασχέτως του ειδικού βάρους της Bundesbank, η Γερμανία δεν αποφασίζει για την πολιτική της ΕΚΤ.
Σε ότι αφορά τα lobbies, υπήρξε μία έμμεση αναφορά στο γεγονός ότι η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Καρλσρούης, βασίστηκε σε μονομερή πληροφόρηση. Οι Γερμανοί δικαστές αποφάσισαν ακούγοντας σχεδόν αποκλειστικά, τα επιχειρήματα του γερμανικού τραπεζικού συστήματος και της γερμανικής ασφαλιστικής αγοράς, οι οποίοι είναι φορείς των απόψεων του ορντολιμπεραλισμού και συστηματικοί επικριτές της νομισματικής πολιτικής.
Μετά τον ντε Γκίντος, σε μία συντονισμένη προσπάθεια, ακολούθησε η τοποθέτηση της Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία χρησιμοποίησε στοχευμένες εκφράσεις, μάλλον ενοχλητικές στη Γερμανία. Η Λαγκάρντ τόνισε ότι η ΕΚΤ είναι ένας ευρωπαϊκός θεσμός, με αρμοδιότητες για την ευρωζώνη, βρίσκεται κάτω από την δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και είναι υπόλογη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όπως διευκρίνισε «καθοδηγούμαστε από μία εντολή και αυτή η εντολή λέει ότι πρέπει να κάνουμε οτιδήποτε χρειαστεί: οτιδήποτε χρειαστεί».
Πρόκειται για μία υπενθύμιση του επονομαζόμενου δόγματος Ντράγκι, για τη μη έγκαιρη υιοθέτηση του οποίου, πολλοί είχαν κατηγορήσει την Κριστίν Λαγκάρντ το προηγούμενο διάστημα.
Τη θέση των επικεφαλής της ΕΚΤ ακολούθησε και η Κομισιόν, τονίζοντας την ανεξαρτησία της ΕΚΤ και την υπαγωγή της στη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Είναι η πρώτη φορά που το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας δεν ακολούθησε τις επιταγές του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Είναι προφανές ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μία πολιτική αντιπαράθεση, όχι σε μία οικονομική αντιπαράθεση, αν και από την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας, μπορεί να υπάρξουν οικονομικές επιπτώσεις.
Μία από αυτές τις επιπτώσεις μπορεί να είναι η πίεση στη Bundesbank, η οποία είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος της ΕΚΤ, να σταματήσει την αγορά ομολόγων του QE. Με τη σειρά της, η πίεση θα μεταφερθεί στη γερμανική κυβέρνηση και στο γερμανικό κοινοβούλιο που θα πρέπει να κάνουν τα επόμενα βήματα. Γιατί η Καρλσρούη έστειλε ένα συγκεκριμένο μήνυμα και στο Βερολίνο. Να σταματήσουν οι επαμφοτερίζουσες πολιτικές της Γερμανίας απέναντι στο ευρώ και αν χρειαστούν νέοι κανόνες στις ευρωπαϊκές συνθήκες για τη διάσωσή του, τότε αυτές πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα.
Η Καρλσρούη θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι λειτούργησε νομικά, ως δικαστήριο, αλλά οι μετέπειτα ενέργειες των μελών της, μέσα από δηλώσεις και συνεντεύξεις, προσέδωσαν μεγαλύτερη πολιτική χροιά στο θέμα. Ο δικαστής Andreas Vosskuhle σε συνέντευξη που έδωσε αρνήθηκε ότι το κορυφαίο δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει τον τελευταίο λόγο σε νομικά θέματα της Ευρώπης. Ο Peter Huber, ο οποίος συνέταξε την απόφαση για το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας, δήλωσε ότι οι δικαστές ήθελαν η ΕΚΤ να αναλάβει την ευθύνη για το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης και να το εξηγήσει σε αυτούς που επηρεάζονται αρνητικά. Σε δηλώσεις του στην Süddeutsche Zeitung ο Huber επισήμανε ότι η ΕΚΤ «δεν θα πρέπει να θεωρεί ότι είναι ο “Άρχοντας του Σύμπαντος”», σημειώνοντας ότι θεσμοί όπως η ΕΚΤ, «που έχει μόνο οριακή δημοκρατική νομιμοποίηση, είναι αποδεκτοί εάν συμμορφώνονται αυστηρά στις ευθύνες που τους έχουν ανατεθεί».
Στο μεταξύ, η ΕΚΤ θα έχει στη διάθεσή της το απαιτούμενο χρονικό περιθώριο για να απαντήσει στα θέματα που έθιξε η Καρλσρούη, όχι στο δικαστήριό της, αλλά στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Όλα δείχνουν ότι οι διαμάχες μέσα στην ΕΕ πληθαίνουν την ώρα της κρίσης και η σύγκρουση Βορρά και Νότου, όσο και να καταστέλλεται από διάφορες προσπάθειες, παραμένει ζωντανή στο παρασκήνιο και αβέβαιη ως προς την έκβασή της. Και την αβεβαιότητα αυτήν, ενισχύει περαιτέρω η αβεβαιότητα της πανδημίας που αποτελεί το νέο άγνωστο παράγοντα στις εξελίξεις στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
