Στρατιωτική βοήθεια και εξάρτηση: Η στρατηγική των ΗΠΑΚώστας Κουρτίδης

Δάνεια και επιδοτήσεις για να αποκτήσουν τα δικά τους όπλα, εξοπλισμό ασφαλείας ή συμβουλές και στρατιωτική εκπαίδευση. Η στρατιωτική βοήθεια σε ξένες χώρες αποτελεί εδώ και πολύ καιρό πολύ σημαντικό μέρος της διπλωματικής στρατηγικής των Ηνωμένων Πολιτειών και του Οργανισμού για τη Συνεργασία Αμυντικής Ασφάλειας (DSCA). Ο τελευταίος ιδρύθηκε στις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου. Αυτός ο οργανισμός που εξαρτάται από το Υπουργείο Άμυνας υπήρξε ένα από τα κύρια μέσα της μεγαλύτερης παγκόσμιας δύναμης για να επεκτείνει την επιρροή της σε δεκάδες χώρες με τη μορφή στρατιωτικής βοήθειας και χρηματοδότησης.

Συνολικά, ο DSCA έχει επενδύσει σχεδόν 124 δισεκατομμύρια δολάρια σε δάνεια και επιδοτήσεις για την αγορά προϊόντων και υπηρεσιών των ΗΠΑ από ξένες χώρες από το 2000, που ισοδυναμεί με το 14% των τρεχουσών αμυντικών δαπανών των ΗΠΑ. Έχουν περάσει περισσότερες από δύο δεκαετίες κατά τις οποίες οι Ηνωμένες Πολιτείες έζησαν τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 και έχουν ξεκινήσει δύο μεγάλης κλίμακας εισβολές στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, μετατρέποντας τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία σε δύο από τις κύριες πηγές έντασης στον κόσμο, μετά την υιοθέτηση του δόγματος «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας».

Σύμφωνα με στοιχεία που συλλέχθηκαν από το Κέντρο Διεθνούς Πολιτικής, μια ΜΚΟ με έδρα την Ουάσιγκτον, αυτές είναι στην πραγματικότητα δύο από τις περιοχές όπου το πρόγραμμα εξωτερικής στρατιωτικής χρηματοδότησης (FMF) της κυβέρνησης των ΗΠΑ είναι περισσότερο επικεντρωμένο, αν και καμία άλλη χώρα δεν ξεχωρίζει τόσο πολύ στη λίστα χωρών όσο το Ισραήλ: το εβραϊκό κράτος έχει λάβει λίγο περισσότερο από τη μισή στρατιωτική χρηματοδότηση που έχουν στείλει οι Ηνωμένες Πολιτείες στο εξωτερικό κατά τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, με ποσό που ξεπερνά τα 64 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η Αίγυπτος (24%), η Ιορδανία (6%), το Πακιστάν (3%) και το Ιράκ (3%) είναι οι επόμενες χώρες που λαμβάνουν τον μεγαλύτερο όγκο στρατιωτικής βοήθειας από την Ουάσιγκτον, εκτός από άλλες όπως ο Λίβανος, το Αφγανιστάν (μέχρι την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων), η Κολομβία και η Ουκρανία. Η περίπτωση της τελευταίας, ωστόσο, είναι ιδιαίτερη: αν λάβουμε υπόψη όλη τη στρατιωτική βοήθεια πέρα από την αγορά όπλων, από την αρχή της ρωσικής εισβολής, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν διαθέσει περισσότερα από 44 δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια στο Κίεβο, ιστορική καταγραφή εάν ληφθεί υπόψη η σύντομη χρονική περίοδος στην οποία συνέβη.

Μεταξύ άλλων, στην επένδυση σε ξένη στρατιωτική βοήθεια ‒η οποία το 2021 «μόνο» διέθεσε 115 εκατομμύρια δολάρια στην Ουκρανία‒ έχουν προστεθεί πολλά συμπληρωματικά πακέτα που χρεώνονται στο FMF και στις αποστολές όπλων που διαχειρίζεται απευθείας ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ‒ το ένα τρίτο της συνολικής ενίσχυσης. Επίσης, υψηλές συνεισφορές διοχετεύονται μέσω της Πρωτοβουλίας για την Ασφάλεια της Ουκρανίας, που δημιουργήθηκε το 2016 για την παροχή όπλων και υλικοτεχνικής υποστήριξης στο Κίεβο. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023, η Πρωτοβουλία σχεδιάζει να παραδώσει άλλα 12 δισεκατομμύρια.

Αυτό το περίπλοκο πλαίσιο βοήθειας γίνεται αντιληπτό στον Οργανισμό Συνεργασίας για την Αμυντική Ασφάλεια, όπου το FMF δεν είναι το μόνο πρόγραμμα «συνεργασίας»: το πρόγραμμα Foreign Military Sales (FMS) ή το πρόγραμμα International Military Education and Training (IMET) διακινούν επίσης δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο με τον ίδιο στόχο.

Τα χρήματα που διαθέτει το Υπουργείο Άμυνας για το ξένο στρατιωτικό πρόγραμμα χρηματοδότησης είναι επίσης ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για να συνεχίσει να τροφοδοτεί την ισχυρή στρατιωτική βιομηχανία της Βόρειας Αμερικής. Έτσι, για παράδειγμα, τα τρία τέταρτα της στρατιωτικής βοήθειας που λαμβάνει το Ισραήλ από την Ουάσιγκτον επιστρέφει αμέσως στις ΗΠΑ με τη μορφή αγορών όπλων, ενισχύοντας τους λογαριασμούς κρατικών εργολάβων και ιδιωτικών εταιρειών. Είναι το θέμα του πολέμου που καλύπτεται από τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και μετατρέπεται σε ένα ισχυρό γεωπολιτικό και διπλωματικό εργαλείο. Με τα δεδομένα αυτά, εκτός από τα προφανή οφέλη με την αμερικανική αμυντική βιομηχανία, η Ουάσιγκτον μέσω της στρατιωτικής βοήθειας, αυξάνει τους βαθμούς εξάρτησης και την επιρροή της σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, των διαφόρων χωρών που εμπλέκονται σε αυτές τις διαδικασίες.

Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι το πρώτο πακέτο άμεσης στρατιωτικής βοήθειας που χορηγήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην Ταϊβάν, το οποίο είναι επίσης το πρώτο που χορηγήθηκε σε μια περιοχή που η Ουάσιγκτον δεν αναγνωρίζει επίσημα. Αν και η επιδότηση του FMF έφτασε μόλις τα 80 εκατομμύρια δολάρια, η ένταξη του νησιωτικού κράτους στα προγράμματα στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ και ως εκ τούτου στην αμυντική βιομηχανία, αποτέλεσε σημείο καμπής στις σχέσεις και των δύο χωρών με την Κίνα, μια εξέλιξη που κάθε φορά δημιουργεί περισσότερες εντάσεις.