Σε μια υποβιβασμένη αλλά εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη, οι Ηνωμένες Πολιτείες διεκδικούν τώρα ένα τεράστιο τμήμα του βυθού του ωκεανού, διπλάσιο από το μέγεθος της Καλιφόρνια [1]. Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που κυκλοφόρησε στις 19 Δεκεμβρίου [2], η περιοχή «είναι περίπου ένα εκατομμύριο τετραγωνικά χιλιόμετρα κατανεμημένα σε επτά περιοχές» και «περιέχει πολλούς πόρους».
Σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, έδωσε στη δημοσιότητα τις γεωγραφικές συντεταγμένες που καθορίζουν τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας των ΗΠΑ σε περιοχές πέρα από 200 ναυτικά μίλια από την ακτή, γνωστές ως εκτεταμένη υφαλοκρηπίδα (ECS). Η χαρτογράφηση πραγματοποιήθηκε από την Ομάδα Εργασίας ECS των ΗΠΑ (ένας αμερικανικός διυπηρεσιακός φορέας που περιλαμβάνει 14 υπηρεσίες).
Η συλλογή δεδομένων σχετικά με αυτήν την πρωτοβουλία, που υποτίθεται ότι είναι «η μεγαλύτερη προσπάθεια χαρτογράφησης ανοικτής θαλάσσης» που έγινε ποτέ από την Ουάσιγκτον, ξεκίνησε στην πραγματικότητα το 2003 και περιλάμβανε την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA) και το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ (USGS).
Σύμφωνα με την εκτελεστική περίληψη της έκθεσης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ με τίτλο «Τα εξωτερικά όρια της εκτεταμένης ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής» [3], η υπερδύναμη του Ατλαντικού έχει «θαλάσσια σύνορα» ή «άλυτα» όρια που σχετίζονται με τη λεγόμενη «εκτεταμένη υφαλοκρηπίδα» (ECS) με τις ακόλουθες «γειτονικές χώρες»: Μεξικό, Κούβα, Μπαχάμες (περιοχή του Ατλαντικού), Ιαπωνία (Περιοχή Νήσων Μαριάννας), Ρωσία (Περιοχή Αρκτικής και Βερίγγειας Θάλασσας) και Καναδάς (στις περιοχές της Αρκτικής και του Ατλαντικού).
Αν και είναι μια εκρηκτική ανακοίνωση, δυσκολεύεται κάποιος να βρει ακόμη και ειδήσεις για αυτήν την εξέλιξη, με εξαίρεση το Bloomberg [4], την Telesur [5] και μερικά άλλα. Ωστόσο, έχει τεράστιες πολιτικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις. Οι ΗΠΑ όχι μόνο έγιναν μεγαλύτερες, εδαφικά, από την οπτική γωνία της Ουάσιγκτον, αλλά πρόκειται για τη διεκδίκηση δικαιωμάτων κυριαρχίας σε περιοχές πλούσιες σε πόρους όπου θα μπορούσε κάποιος να βρει τα λεγόμενα «κρίσιμα ορυκτά» που απαιτούνται για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τα οποία θεωρούνται «βασικού ενδιαφέροντος για την ασφάλεια» από την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν, όπως γράφει η δημοσιογράφος του Bloomberg, Ντανιέλ Μπόχοβ. Σύμφωνα με τον καθηγητή Τζέιμς Κράσκα του Κολλεγίου Ναυτικού Πολεμικού των ΗΠΑ [6], αυτοί οι ισχυρισμοί για την περιοχή της αμερικανικής υφαλοκρηπίδας, υπογραμμίζουν τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ για την εξασφάλιση τέτοιων κρίσιμων ορυκτών για την επίτευξη της «αμερικανικής οικονομικής ευημερίας και εθνικής ασφάλειας».
Οι μονομερείς διεκδικήσεις, οι οποίες μπορούν να περιγραφούν μόνο ως τολμηρή εδαφική αρπαγή, περιλαμβάνουν επίσης τη Βερίγγεια και την Αρκτική Θάλασσα, όπου η Ρωσική Ομοσπονδία, καθώς και άλλα κράτη, διατυπώνουν επίσης αξιώσεις. Η ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών έρχεται χωρίς σημαντικές διπλωματικές συνομιλίες με άλλους παράγοντες ή διμερείς συμφωνίες και χωρίς υποβολή αξίωσης μέσω οποιωνδήποτε σχετικών δομών των Ηνωμένων Εθνών, για το θέμα αυτό, σε σαφή παράβαση της «βασισμένης σε κανόνες» παγκόσμιας τάξης, την οποία η Ουάσιγκτον διατείνεται ότι τηρεί. Κατά ειρωνικό τρόπο, οι ΗΠΑ δικαιολογούν τόσο ευρείες φιλοδοξίες, παραπέμποντας στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), την οποία η ίδια η Ουάσιγκτον δεν έχει επικυρώσει ποτέ [7].
Ο Μιντ Τρέντγουελ, πρώην αντικυβερνήτης της Αλάσκας (ο οποίος ήταν επίσης Πρόεδρος της Επιτροπής Ερευνών της Αρκτικής των ΗΠΑ το 2006-2010), προτρέπει την Ουάσιγκτον να την επικυρώσει [8], διαφορετικά θα μπορούσαν να προκύψουν ζητήματα: «Eίναι πρόβλημα εάν κάποιος μας αμφισβητήσει που πιστεύει ότι έχουμε άλλα δικαιώματα στην ίδια γη». Δεν μπορεί κανείς, παρά να επισημάνει ιδιαίτερα το γεγονός, ότι η τεράστια περιοχή που διεκδικούν τώρα οι ΗΠΑ εκτείνεται μέχρι την Αρκτική, μια περιοχή που θεωρείται στρατηγική από τη Ρωσία – και η Κίνα έχει επίσης σχέδια για την περιοχή, περιγράφοντας τον εαυτό της ως «κράτος κοντά στον Βόρειο Πόλο».
Οι ρωσικές αρχές επέκριναν την αμερικανική ανακοίνωση. Ο Γκριγκόρι Καρασίν, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας, απάντησε [9] δηλώνοντας ότι «έχουμε λάβει και θα συνεχίσουμε να λαμβάνουμε όλα τα μέτρα που είναι απαραίτητα για τα εθνικά μας συμφέροντα σε αυτή τη γεωγραφική περιοχή». Ομοίως, ο Νικολάι Χαριτόνοφ, επικεφαλής της Επιτροπής της Κρατικής Δούμας για την Αρκτική, είπε ότι η μονομερής επέκταση των ορίων σε αυτήν την περιοχή είναι «απαράδεκτη» και θα μπορούσε να οδηγήσει σε «αυξημένη ένταση». Τον Απρίλιο του 2021, είχα αναφερθεί [10] στο πώς τα σχέδια του ΝΑΤΟ για στρατιωτικοποίηση της Αρκτικής ήταν πηγή έντασης με τη Μόσχα και τώρα, αυτό ενισχύεται εκθετικά από την αμερικανική μονομερή εδαφική επέκταση.
Πολλά έχουν γραφτεί για τη διαστημική κούρσα [11] ως μια νέα αρένα για γεωπολιτικές διαμάχες [12]· το εξωτερικό διάστημα εννοείται ως η «νέα θάλασσα». Παρόμοιες, λοιπόν, σκέψεις μπορεί να ισχύουν για την υφαλοκρηπίδα και την ίδια τη βαθιά θάλασσα, με τους ανεξερεύνητους πόρους και την πανίδα της, καθώς και μια ενοχλητική ανομία που σχετίζεται με την εξόρυξη [13] και, πιο σοβαρά, με εδαφικές και κυριαρχικές διεκδικήσεις.
Το θέμα έχει περισσότερες από μία οπτικές γωνίες, και αυτό είναι επίσης ένα ακόμη δραματικό παράδειγμα της συνολικής «περικύκλωσης» των ΗΠΑ στη Ρωσία [14], η οποία, παρεμπιπτόντως, υλοποιείται επίσης με τη λεγόμενη «ΝΑΤΟποίηση» της Ευρώπης [16]: οι προσπάθειες ένταξης της Φινλανδίας, που επιτεύχθηκε και της Σουηδίας, που έπεται, στο ΝΑΤΟ, έχουν ως αποτέλεσμα την επέκταση της εδαφικής εμβέλειας της Ατλαντικής Συμμαχίας μέχρι τη ρωσική ανατολική Αρκτική πτέρυγα, καθιστώντας έτσι τη Ρωσία το μοναδικό κράτος εκτός ΝΑΤΟ στην Αρκτική.
Ο συνεχιζόμενος πόλεμος φθοράς διά αντιπροσώπου της Ουάσιγκτον στην Ουκρανία κατά της Μόσχας (16), όπως τον περιέγραψε ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Φινλανδία Ερλ Μακ, μπορεί κάλλιστα να τελειώνει με μια συμφωνία «γης για ειρήνη» [17] που θα έρθει σύντομα (μετά τις εκλογές στις ΗΠΑ, πιθανώς) – αλλά, όπως μπορούμε να δούμε, υπάρχει τώρα ένα τεράστιο σύμπαν πιθανής μελλοντικής σύγκρουσης, που διαμορφώνεται από τις τελευταίες αμερικανικές εδαφικές διεκδικήσεις στον πυθμένα του ωκεανού.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[2] https://www.state.gov/announcement-of-u-s-extended-continental-shelf-outer-limits/
[3] https://www.state.gov/wp-content/uploads/2023/12/ECS_Executive_Summary.pdf
[6] https://www.wilsoncenter.org/article/strategic-implication-us-extended-continental-shelf
[7] https://www.imo.org/en/ourwork/legal/pages/unitednationsconventiononthelawofthesea.aspx
[10] https://infobrics.org/post/33146/
[11] https://infobrics.org/post/35044/
[12] https://infobrics.org/post/36195
[13] https://www.scientificamerican.com/article/deep-sea-mining-could-begin-soon-regulated-or-not/
[14] https://infobrics.org/post/32305/
[15] https://infobrics.org/post/36088
[16] https://infobrics.org/post/38076
[17] https://infobrics.org/post/39885/
Ο Uriel Araujo είναι ερευνητής διεθνών και εθνικών συγκρούσεων.
