Όπως γνωρίζει όποιος τον έχει περάσει, ο πόλεμος είναι ο τομέας της σύγχυσης. Μερικοί άνθρωποι δεν βλέπουν τον εχθρό όταν και όπου υπάρχει (αυτό συνέβη σε εμάς στο Ισραήλ). Άλλοι τον «βλέπουν» όταν και όπου δεν υπάρχει. Τα νεύρα όλων είναι τεντωμένα στα άκρα, με αποτέλεσμα να συμπεριφέρονται κάπως περίεργα και συχνά καθιστώντας τη μετρημένη, συνεκτική επικοινωνία, σχεδόν αδύνατη. Οι φήμες, η λογοκρισία, η παραπληροφόρηση και η απλή εξαπάτηση αφθονούν. Η παρεμπόδιση από τη λογοκρισία, το ξεκαθάρισμα της σύγχυσης, ώστε να αποκτηθεί μια σωστή εικόνα του τι συμβαίνει, μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες, μήνες, χρόνια ή και δεκαετίες. Πράγματι, όσο περισσότερα στοιχεία προκύπτουν, τόσο μεγαλύτερη είναι συχνά η δυσκολία να τα ξεπεράσεις όλα και να τα κατανοήσεις όλα.
Ωστόσο, ο άνθρωπος είναι το είδος που εξηγεί. Ο τεράστιος πρόσθιος εγκέφαλός του σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς κάποιο είδος υποβοήθησης για να εξηγήσει τι έχει συμβεί, γιατί συνέβη και τι είναι πιθανό να συμβεί στη συνέχεια. Χωρίς πραγματική εξήγηση, θα εφεύρει πρώτα μια εξωπραγματική και μετά, επαναλαμβάνοντάς την, θα πείσει τον εαυτό του ότι είναι αλήθεια. Ωστόσο, με τον κίνδυνο να διαψευσθούν γρήγορα όλα όσα λέω, θα προσπαθήσω να θέσω ορισμένες ερωτήσεις που μου έχουν τεθεί και τις απαντήσεις μου σε αυτές.
Η Χαμάς αιφνιδίασε εντελώς τις ισραηλινές υπηρεσίες στρατιωτικών πληροφοριών, υποτίθεται τις καλύτερες στον κόσμο. Πώς θα μπορούσε να συμβεί αυτό;
Είναι αυτό που λέει ο Νίτσε: Μια μεγάλη νίκη κάνει τον νικητή ανόητο και τον ηττημένο κακόβουλο.
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΞΗΓΗΘΕΙ ΑΥΤΗ Η ΕΞΕΛΙΞΗ;
Ναι. Φαίνεται ότι ήταν θέμα κατοπτρικής απεικόνισης. Η αντιπαράθεση με τη Χαμάς κρατά περίπου είκοσι χρόνια. Ο ισραηλινός στρατός, όντας πολύ ανώτερος από τη Χαμάς, έκανε κάθε σύγκρουση να καταλήξει σε κάποιου είδους νίκη για το Ισραήλ (ή τουλάχιστον έτσι έλεγε η κυβέρνηση και το γενικό επιτελείο, έχοντας υπόψη τις δημόσιες σχέσεις). Καθώς οι «νίκες» συσσωρεύονταν η μία πάνω στην άλλη, η εμπιστοσύνη του Ισραήλ ότι θα μπορούσε να χειριστεί αυτού του είδους τις επιθέσεις μεγάλωνε. Λίγες μέρες πριν πέσει ο ουρανός στις 7 Οκτωβρίου, η στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών έλεγε «στο πολιτικό κλιμάκιο» (όπως λένε στο Ισραήλ) ότι η Χαμάς «αποτρέπεται» και δεν ήθελε τίποτα άλλο από την ησυχία. Εκτός, ίσως, από μερικά μικρά πλήγματα για να δείξει ότι υπήρχε ακόμη και είχε κάτι να πει.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΡΑ;
Από όσο μπορώ να δω, τα χειρότερα για το Ισραήλ έχουν τελειώσει. Η χώρα έχει τεθεί σε πολεμική εγρήγορση, με την εκκένωση πολλών οικισμών που συνορεύουν με τη Λωρίδα της Γάζας. Οι έφεδροι, 300.000 από αυτούς, έχουν κληθεί και αναπτύσσονται για δράση. Πάνω απ’ όλα έχει εκλείψει πλέον το στοιχείο της έκπληξης.
Προφανώς, το πρώτο καθήκον είναι να διασφαλισθεί ότι δεν θα παραμείνουν άλλοι τρομοκράτες ελεύθεροι μέσα στο Ισραήλ, μια αργή και δαπανηρή διαδικασία. Στο μεταξύ, αναμφίβολα, η αεροπορική δύναμη του Ισραήλ θα συνεχίσει να βομβαρδίζει τους στόχους της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας.
ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΣΕ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΛ-ΑΧΛΙ ΣΤΗ ΓΑΖΑ;
Όλοι εμείς, άνδρες και γυναίκες, έχουμε μια ισχυρή τάση να επιλέγουμε πάντα τα τελευταία γεγονότα ως τα πιο σημαντικά από όλα. Μετά την επίθεση στο νοσοκομείο η Χαμάς έσπευσε να κατηγορήσει το Ισραήλ, κάνοντας τους εχθρούς του να χοροπηδούν από χαρά και προκαλώντας στους Ισραηλινούς ανησυχίες για τη διεθνή υποστήριξη, που τόσο επειγόντως χρειάζεται η χώρα τους. Μόλις αποδείχθηκε ότι ήταν ένας πύραυλος που εκτοξεύτηκε από την Ισλαμική Τζιχάντ που έκανε τη ζημιά και σκότωσε ανθρώπους, τα πράγματα επανήλθαν λίγο πολύ στο «κανονικό». Δηλαδή, και οι δύο πλευρές μένουν στη στρατηγική τους. Η Χαμάς στέλνει ρουκέτες στο Ισραήλ με την ελπίδα να σκοτώσει και να τραυματίσει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Και ο ισραηλινός στρατός, προσπαθώντας να «εξουδετερώσει» όσο το δυνατόν περισσότερους τρομοκράτες ώστε να τους κάνει να σταματήσουν αυτή τη πρακτική.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΜΠΑΙΝΤΕΝ ΕΠΙΣΚΕΦΘΗΚΕ ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΚΑΙ ΕΜΕΙΝΕ ΓΙΑ ΠΕΡΙΠΟΥ ΠΕΝΤΕ ΩΡΕΣ. ΤΙ ΕΧΕΙ ΠΕΤΥΧΕΙ;
Ο αρχικός στόχος της επίσκεψης ήταν: Πρώτον, επίδειξη αμερικανικής υποστήριξης στο Ισραήλ. Δεύτερον, έκκληση για βοήθεια στους κατοίκους της Γάζας να λάβουν ανθρωπιστική βοήθεια. Τρίτον, να φέρει μαζί Παλαιστίνιους, Ιορδανούς και Αιγύπτιους ηγέτες με την ελπίδα να βρεθεί κάποιου είδους λύση στην κρίση. Ο πρώτος και ο δεύτερος από αυτούς τους στόχους μπορεί να έχουν επιτευχθεί, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό. Ως προς το τρίτο, σχεδόν καμία απολύτως πρόοδος.
ΘΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΠΛΗΡΗΣ ΙΣΡΑΗΛΙΝΗ ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗ ΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΓΑΖΑΣ;
Ελπίζω όχι. Η Λωρίδα είναι ένα από τα πιο πυκνοκατοικημένα και αστικοποιημένα κομμάτια γης στον κόσμο. Και δεν φτάνει αυτό, ο πληθυσμός είναι από τους νεότερους ‒ το ήμισυ του είναι κάτω των δεκαεννέα ετών. Σε αμέτρητες περιπτώσεις, ένας συνδυασμός ανεργίας και χρόνιων ελλείψεων σημαίνει ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν τίποτα να χάσουν, αυξάνοντας το μίσος τους για το Ισραήλ και μετατρέποντάς τους σε εύκολους στόχους για τους στρατολόγους της Χαμάς.
Όπως έδειξαν π.χ. οι πολιορκίες του Λένινγκραντ και του Στάλινγκραντ του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το αστικό έδαφος, υπό την προϋπόθεση ότι προστατεύεται σωστά, μπορεί να παρουσιάσει τρομερά προβλήματα σε έναν επιτιθέμενο. Όσο πιο βαθιά μπαίνει σε αυτό, τόσο μεγαλύτερα τα προβλήματά του. Όπως η εισαγωγή προμηθειών και ενισχύσεων, ενέδρες, εκκένωση τραυματιών κ.λπ.
ΤΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΥΠΑΡΧΕΙ ΓΙΑ ΤΗ ΧΕΖΜΠΟΛΑΧ ΣΤΟΝ ΛΙΒΑΝΟ; ΘΑ ΣΥΜΜΕΤΑΣΧΕΙ ΣΤΗ ΜΑΧΗ Η ΘΑ ΜΕΙΝΕΙ ΕΚΤΟΣ;
Πολύ δύσκολο να το πω. Η Χεζμπολάχ είναι μια μυστική οργάνωση και είναι γνωστό ότι είναι δύσκολη η διείσδυση. Μέχρι στιγμής, οι ηγέτες της ήταν σχεδόν λυσσασμένοι στις δηλώσεις τους υπέρ της Χαμάς. Τις τελευταίες ημέρες, οι επιθέσεις τους στο Ισραήλ αυξάνονται. Φαίνεται να δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους ‒ ένα επικίνδυνο παιχνίδι που μπορεί να κλιμακωθεί ανά πάσα στιγμή.
Η ΣΥΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΙΡΑΝ;
Μετά από δώδεκα χρόνια περισσότερο ή λιγότερο έντονου εμφυλίου πολέμου, η Συρία δεν έχει σχεδόν καμία ένοπλη δύναμη άξια αναφοράς. Αυτοί που έχει είναι απασχολημένοι να πολεμούν τους εγχώριους εχθρούς τους. Οι Ιρανοί παρείχαν πολιτική και υλικοτεχνική υποστήριξη και μπορεί να βοήθησαν τη Χαμάς στον σχεδιασμό της επίθεσης. Αυτή τη στιγμή κάνουν κάθε είδους απειλητικούς θορύβους. Ωστόσο, και ίσως επειδή ανησυχούν για μια πιθανή αμερικανική εμπλοκή ή/και πυρηνική κλιμάκωση, φαίνεται να έχουν κάνει λίγα για να μετατρέψουν τις απειλές σε πραγματικότητα.
Ο ΥΠΟΛΟΙΠΟΣ ΑΡΑΒΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ;
Ο πόλεμος θέτει στις αραβικές κυβερνήσεις ένα δίλημμα. Από τη μια πλευρά, όταν ξεκίνησαν οι εχθροπραξίες, όλο και περισσότεροι από αυτούς είτε υπέγραψαν ειρήνη με το Ισραήλ είτε έσπευσαν να το κάνουν. Από την άλλη πλευρά, πολλοί έχουν αισθανθεί την πίεση των λαών τους που είναι λιγότερο διατεθειμένοι για ειρήνη από ό,τι οι κυβερνήσεις τους. Εάν συνεχιστούν οι εχθροπραξίες στη Γάζα και γύρω από αυτήν, σίγουρα μπορεί κανείς να αναμένει αρνητικές πολιτικές επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένης, σε περιπτώσεις όπου αυτό είναι σχετικό, της διακοπή των διπλωματικών σχέσεων. Πόλεμος όμως; Μόνο σε περίπτωση επικείμενης κατάρρευσης του Ισραήλ.
ΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ «ΣΥΣΤΗΜΑ»;
Εμπλέκονται πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων, εκτός από τον Λίβανο, τη Συρία και το Ιράν, την Ιορδανία, τη Σαουδική Αραβία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία, την Κίνα και την ΕΕ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποσχέθηκαν να σταθούν στο πλευρό του Ισραήλ. Ωστόσο, το παρελθόν εγκατάλειψης ‒Βιετνάμ, Ιράκ, Αφγανιστάν (δύο φορές)‒ κάνει αυτή την υπόσχεση να φαίνεται κάπως αμφίβολη. Η Ρωσία και η Κίνα συμπαρατάσσονται με το Ιράν, αλλά ευτυχώς υπάρχουν όρια στο τι μπορούν να κάνουν. Και η ΕΕ; Όντας Ολλανδός, θα χρησιμοποιήσω μια ολλανδική έκφραση για να τους περιγράψω: klootzakken (όσχεα). Δειλοί, χωρίς ελπίδα, που το μόνο που κάνουν είναι να μιλούν.
ΑΥΤΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΧΗ ΕΝΟΣ ΤΡΙΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ;
Το θεωρώ μακρινό ενδεχόμενο. Αλλά ναι, θα μπορούσε να είναι.
ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΚΑΙ ΤΗ ΧΑΜΑΣ, ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΚΕΡΔΙΣΕΙ;
Νίκη σημαίνει σπάσιμο της θέλησης του εχθρού ώστε να πάψει να αντιστέκεται. Αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να δω αυτό να συμβαίνει σε καμία από τις δύο πλευρές. Είτε είναι πολύ πρόθυμοι να προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την επιτυχία (Χαμάς) είτε πολύ απασχολημένοι με το γλείψιμο των πληγών τους και την αποκατάσταση της ισορροπίας (Ισραήλ). Όντας έτσι, θα ισχύει η ρήση του Βολτέρου για τη φανταστική μάχη μεταξύ Αβάρων και Βουλγάρων. Και οι δύο θα ψάλουν τη λειτουργία, ο καθένας στο δικό του στρατόπεδο.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΣ ΔΙΔΑΞΕΙ ΑΥΤΗ Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ;
Στο πιο γνωστό μου βιβλίο, The Transformation of War (1991), υποστήριξα ότι το μέλλον του πολέμου ήταν το αντάρτικο και η τρομοκρατία. Αυτή η πρόβλεψη φαίνεται να γίνεται πραγματικότητα, έτσι δεν είναι;
Σε έναν κόσμο που αλλάζει ταχέως, κάθε φορά που ξεσπά ο πόλεμος, τα μέσα ενημέρωσης πλημμυρίζουν από αφηγήσεις για τα τεχνολογικά θαύματα που έχει δημιουργήσει. Αυτό είναι κατανοητό. Με μια πιο μακρόπνοη άποψη ωστόσο, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι το πιο σημαντικό μάθημα, είναι ότι ο πόλεμος παραμένει πόλεμος. Περιλαμβάνει τη φύση του ως μια βίαιη συνάντηση μεταξύ δύο (ή περισσότερων) εμπόλεμων, καθένας από τους οποίους είναι τουλάχιστον εν μέρει ελεύθερος να κάνει ό,τι θέλει. Τις τεράστιες προκλήσεις, σωματικές και ψυχικές, που θέτει σε αυτούς που τον κατευθύνουν και πολεμούν. Τις ρίζες του στα συμφέροντα από τη μια και στο καθαρό μίσος από την άλλη. Η τάση του να προβάλλει τις πιο βάναυσες ιδιότητες του ανθρώπου και να τις κάνει να διαδίδονται. Η τάση τού να κλιμακώνεται και, με αυτόν τον τρόπο, να ξεφεύγει όχι μόνο από τον πολιτικό έλεγχο αλλά από κάθε είδους ορθολογικό υπολογισμό. Ο ρόλος που παίζει η απόκρυψη, η εξαπάτηση και η έκπληξη. Η εξάρτησή του από την κοινωνική σύνθεση των κοινωνιών που εμπλέκονται. Και πολλοί άλλοι παράγοντες που, μαζί, συμβάλλουν τόσο πολύ στη διαμόρφωσή του, όσο οποιοσδήποτε αριθμός υπολογιστών, πυραύλων και drones.
