Οι χώρες BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) ενδιαφέρονται να δημιουργήσουν ένα νέο νόμισμα που θα ανταγωνίζεται το δολάριο ΗΠΑ. Οι BRICS θέλουν να δημιουργήσουν ένα νέο αποθεματικό νόμισμα που θα υποστηρίζεται από ένα καλάθι με τα νομίσματά τους. Ένας από τους στόχους είναι να «ανατραπεί» το δολάριο ως το πιο σημαντικό νόμισμα στον κόσμο, το οποίο χρησιμοποιείται για να πληρώνει τη πλειοψηφία των συναλλαγών στο διεθνές εμπόριο, έχει τα περισσότερα διεθνή αποθέματα και το οποίο, γενικά, μέχρι τώρα, ήταν το πιο αξιόπιστο σε παγκόσμια κλίμακα.
Το δυνητικό νόμισμα, ενώ εξακολουθεί να εξετάζεται και να αναπτύσσεται, θα επέτρεπε σε αυτές τις χώρες να διευρύνουν την οικονομική τους ανεξαρτησία, ενώ παράλληλα, θα ανταγωνίζονται το υπάρχον διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η τρέχουσα παγκόσμια τάξη πραγμάτων κυριαρχείται από το δολάριο των ΗΠΑ, το οποίο αντιπροσωπεύει περίπου το 90% του συνολικού εμπορίου νομισμάτων και σχεδόν το 100% του εμπορίου πετρελαίου. Κεντρικό στοιχείο αυτής της κατάστασης είναι ο εμπορικός πόλεμος των ΗΠΑ με την Κίνα, καθώς και οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Κίνας και της Ρωσίας. Εάν οι χώρες BRICS δημιουργήσουν ένα νέο αποθεματικό νόμισμα, αυτό πιθανότατα θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στο δολάριο των ΗΠΑ, οδηγώντας ενδεχομένως σε πτώση της ζήτησης για αυτό. Με τη σειρά του, αυτό θα είχε συνέπειες για την οικονομία των ΗΠΑ και την παγκόσμια οικονομία.
Οι χώρες BRICS έχουν αρκετούς λόγους που θέλουν να δημιουργήσουν ένα νέο νόμισμα. Οι πρόσφατες παγκόσμιες οικονομικές προκλήσεις και η επιθετική εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ οδήγησαν τις χώρες BRICS να διερευνήσουν αυτή τη δυνατότητα. Θέλουν να εξυπηρετήσουν καλύτερα τα δικά τους οικονομικά συμφέροντα, ενώ ταυτόχρονα μειώνουν την παγκόσμια εξάρτηση από το δολάριο ΗΠΑ και το ευρώ.
Τι πρόοδος έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής; Κατά τη διάρκεια της 14ης Συνόδου Κορυφής των BRICS, που πραγματοποιήθηκε στα μέσα του 2022, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε ότι οι χώρες BRICS σχεδιάζουν να εκδώσουν ένα «νέο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα» και ότι είναι έτοιμες να εργαστούν ανοιχτά με όλους τους δίκαιους εταίρους. Στόχος των BRICS είναι η εγκαθίδρυση μιας νέας παγκόσμιας νομισματικής τάξης, η οποία έχει ανακοινωθεί ξεκάθαρα από τη σύνοδο κορυφής της ομάδας στη Ρωσία το 2009. Μέχρι τώρα, δεν έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στο θέμα αυτό, αλλά η ιδέα επανεμφανίστηκε μετά την επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας και της ισχυροποίησης των δεσμών της με την Κίνα.
Οι αντιδράσεις από χώρες εκτός BRICS ήταν μικτές. Ορισμένες χώρες, όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία, εξετάζουν το ενδεχόμενο να ενταχθούν στους BRICS και η Σαουδική Αραβία αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο σε επίπεδα ρεκόρ. Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι το νόμισμα BRICS είναι μια «λανθασμένη ιδέα» γιατί θα ένωνε χώρες με πολύ διαφορετικές οικονομίες. Υπάρχουν επίσης ανησυχίες ότι πολλά μέλη θα μπορούσαν να αυξήσουν την εξάρτησή τους από το κινεζικό γουάν.
Το νέο νόμισμα θα μπορούσε να έχει πολλά οφέλη για τις χώρες BRICS, συμπεριλαμβανομένων πιο αποτελεσματικών διασυνοριακών συναλλαγών και αυξημένης χρηματοοικονομικής ολοκλήρωσης. Χάρη στις διευκολυνόμενες διασυνοριακές πληρωμές θα μπορούσε επίσης να προωθήσει την εμπορική και οικονομική ολοκλήρωση μεταξύ των χωρών BRICS και πέραν αυτής.
Εάν καθιερωθεί, το νέο νόμισμα BRICS θα ενισχύσει την οικονομική ολοκλήρωση εντός των χωρών BRICS, θα μειώσει την επιρροή των ΗΠΑ στην παγκόσμια σκηνή, θα αποδυναμώσει τη θέση του δολαρίου ΗΠΑ ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, θα ενθαρρύνει άλλες χώρες να σχηματίσουν συμμαχίες για την ανάπτυξη περιφερειακών νομισμάτων μειώνοντας τους κινδύνους που συνδέονται με την παγκόσμια αστάθεια, λόγω των μονομερών μέτρων και της μείωσης της εξάρτησης από το δολάριο.
Αν και η δημιουργία ενός αποθεματικού νομίσματος των BRICS δεν είναι απολύτως βέβαιη, η εμφάνισή του θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και θα αμφισβητούσε ενδεχομένως την κυριαρχία του δολαρίου ΗΠΑ ως το κύριο αποθεματικό νόμισμα.
Για αυτούς τους λόγους, οι παγκόσμιοι επενδυτές θα πρέπει να παρακολουθούν στενά την πρόοδο του πιθανού νομίσματος BRICS. Και, εάν το μπλοκ τελικά δημιουργήσει ένα νόμισμα, θα είναι σημαντικό να παρακολουθήσουμε τον αντίκτυπο του νομίσματος στις οικονομίες των μελών των BRICS και στην παγκόσμια αγορά ευρύτερα.
Μια συχνή ερώτηση σχετικά με το νέο νόμισμα BRICS είναι η ποσότητα χρυσού που κατέχουν αυτές οι χώρες. Τον Μάιο του 2023, τα συνδυασμένα αποθέματα χρυσού των κεντρικών τραπεζών των χωρών BRICS αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 15 τοις εκατό του συνολικού χρυσού στις κεντρικές τράπεζες του κόσμου. Η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα κατατάσσονται στις 10 κορυφαίες στον κόσμο ως προς την ποσότητα χρυσού. Η Ρωσία ελέγχει 2.376,52 μετρικούς τόνους κίτρινου μετάλλου, καθιστώντας την πέμπτη μεγαλύτερη σε αποθέματα χρυσού. Η Κίνα ακολουθεί στην έκτη θέση με 2.068,36 τόνους χρυσού και η Ινδία βρίσκεται στην ένατη θέση με 794,62 τόνους χρυσού. Τα αποθέματα χρυσού της Κεντρικής Τράπεζας στη Βραζιλία και τη Νότια Αφρική είναι πολύ μικρότερα στους 129,65 τόνους και 125,38 τόνους, αντίστοιχα. Ενώ ο Ρώσος πρόεδρος έχει προτείνει σκληρά περιουσιακά στοιχεία όπως ο χρυσός ή το πετρέλαιο για να στηρίξουν το νέο νόμισμα, το νόμισμα BRICS πιθανότατα θα υποστηριχθεί από ένα καλάθι νομισμάτων από τις πέντε χώρες του μπλοκ.
Όταν ρωτήθηκαν εάν είναι δυνατό ένα νόμισμα BRICS, ορισμένοι οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν τη δημιουργία του ευρώ το 1999 ως απόδειξη ότι η δημιουργία αυτού του κοινού νομίσματος είναι μια ρεαλιστική επιλογή. Ωστόσο, αυτό θα απαιτούσε χρόνια προετοιμασίας, τη δημιουργία μιας νέας κεντρικής τράπεζας και μια συμφωνία μεταξύ των πέντε χωρών για τη σταδιακή κατάργηση των δικών τους κρατικών νομισμάτων. Επίσης, πιθανότατα θα απαιτούσε την υποστήριξη του ΔΝΤ για να πετύχει σε διεθνές επίπεδο. Ο αντίκτυπος του πολέμου στην Ουκρανία μπορεί να αποδυναμώσει τη ρωσική οικονομία και την αξία του ρουβλιού, ενώ η Κίνα σκοπεύει να αυξήσει τη δύναμη του γουάν διεθνώς. Επίσης, υπάρχουν μεγάλες οικονομικές διαφορές μεταξύ της Κίνας και άλλων χωρών BRICS. Αυτά δεν είναι μικρά εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν.
Για να δημιουργήσουν οι BRICS ένα νέο νόμισμα που θα αντικαταστήσει το δολάριο στο μέλλον, είναι απαραίτητο οι οικονομίες τους να είναι αρκετά ισχυρές. Έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος σε αυτό το θέμα, αλλά στην πραγματικότητα πραγματικά ισχυρή είναι η Κίνα. Όμως, μια μεγάλη οικονομία δεν αρκεί για να δημιουργήσει ένα μεγάλο παγκόσμιο νόμισμα. Τα νομίσματα των χωρών BRICS είναι αρκετά ασήμαντα παγκοσμίως, με μερική εξαίρεση το κινεζικό γουάν. Περίπου το 60 τοις εκατό των διεθνών αποθεμάτων είναι δολάρια, το 20 τοις εκατό είναι ευρώ και μόνο το 3 τοις εκατό είναι κινεζικά γουάν. Τα νομίσματα της Ρωσίας, της Βραζιλίας, της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής είναι ασήμαντα. Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να αλλάξει στο μέλλον, αλλά αυτή η μέρα είναι ακόμα πολύ μακριά. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το υποθετικό κοινό παγκόσμιο νόμισμα BRICS, επειδή υπάρχει μεγάλο πρόβλημα εμπιστοσύνης στις οικονομίες αυτών των χωρών. Η δύναμη του νομίσματος, ωστόσο, έγκειται τελικά στην εμπιστοσύνη. Αυτό αφήνει το κινεζικό γουάν ως τη μόνη επιλογή.
Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι οι BRICS ως χώρες είναι πολύ ετερογενείς για να δράσουν μαζί. Η Βραζιλία, η Ρωσία και η Νότια Αφρική βρίσκονται σε μακροχρόνια οικονομική στασιμότητα. Η επιθυμία να καθιερωθεί ένα νέο διεθνές νόμισμα που θα ανταγωνίζεται το δολάριο εξακολουθεί να φαίνεται ανέφικτο για ορισμένους. Ομολογουμένως, δεν έγινε ποτέ σοβαρή δουλειά για την υλοποίησή του, αλλά σύμφωνα με τη γνώμη ορισμένων ειδικών, δεν ξεπέρασε την αρχική ιδέα. Ωστόσο, όλοι οι αναλυτές συμφωνούν ότι μια νέα απειλή έχει εμφανιστεί για το δολάριο ΗΠΑ ‒ ο όμιλος BRICS, με επικεφαλής την Κίνα. Πολλές χώρες και διεθνείς οικονομικοί όμιλοι προσπαθούν να μειώσουν την εξάρτησή τους από το δολάριο στις εμπορικές συναλλαγές και στρέφονται σε εναλλακτικά νομίσματα. Οι BRICS αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού και σχεδόν το ένα τρίτο της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής, καθιστώντας το ένα από τα σημαντικότερα οικονομικά μπλοκ του κόσμου.
Το νέο νόμισμα BRICS δεν θα αποκαθήλωνε το δολάριο, όσο θα μείωνε το μέγεθος της επικράτειας στην οποία χρησιμοποιείται. Ακόμη και αν οι BRICS αποδολαριοποιούνταν, μεγάλο μέρος του κόσμου θα εξακολουθούσε να χρησιμοποιεί δολάρια και η παγκόσμια νομισματική τάξη θα γινόταν περισσότερο πολυπολική παρά μονοπολική. Το νέο νόμισμα BRICS θα πυροδοτήσει μη αναστρέψιμες διαδικασίες στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική αγορά. Αν και οι χώρες BRICS υποστηρίζουν ενεργά τη διαδικασία αποδολαριοποίησης, η διαδικασία είναι πολύπλοκη, επομένως το νόμισμα BRICS εξακολουθεί να είναι μόνο μια προσδοκία που είναι εφικτή. Όλα αυτά τα θέματα θα συζητηθούν περαιτέρω στην επικείμενη σύνοδο κορυφής των BRICS στις 22 Αυγούστου στο Γιοχάνεσμπουργκ.
