Αν και λιγότερο προφανής, ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία είναι επίσης ένας πόλεμος για το νερό. H Ρωσία έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να επιτύχει έναν από τους στρατηγικούς της στόχους: την ανάκτηση του πλήρους ελέγχου του Καναλιού της Βόρειας Κριμαίας (NCC).
Χτίστηκε από τους Σοβιετικούς για να αρδεύει την Κριμαία με τα νερά του Δνείπερου, που εκβάλλει στην Ουκρανία και τη χωρίζει στα δύο. Η Κριμαία ήταν μέρος της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (RSFSR) μέχρι το 1954, όταν ο Νικίτα Χρουστσόφ τη μεταβίβασε στην RSFS Ουκρανία, η οποία παρέμεινε ωστόσο μέρος της ευρύτερης Σοβιετικής Ένωσης. Η κατασκευή του NCC ξεκίνησε το 1957. Οι κύριες εργασίες πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 1961 και 1971, με τη συμμετοχή περίπου 10.000 εθελοντών από την Κομσομόλ, την οργάνωση νεολαίας του ΚΚΣΕ.
Η πλωτή οδός ήταν μια επίδειξη της σοβιετικής αποφασιστικότητας να ελέγξει τη φύση, φέρνοντας άρδευση στην άνυδρη στέπα ενός προχωρημένου ρωσικού φυλακίου στη Μαύρη Θάλασσα. Αυτό που κάποτε ήταν μια εν πολλοίς άγονη χερσόνησος, σύντομα μεταμορφώθηκε σε έναν κόμβο αρδευόμενης γεωργίας.
Η διώρυγα, με κύρια διαδρομή 402 χιλιομέτρων που τροφοδοτεί ένα τεράστιο δίκτυο λεκανών και διακλαδώσεων, έχει μεταμορφώσει την ηπειρωτική χώρα, σε χώρο ορυζώνων. Ήταν, για τη Σοβιετική Ρωσία, ένας θρίαμβος της μηχανικής και της εργασίας που συναγωνίστηκε την κατασκευή του κύριου σιδηροδρόμου Βαϊκάλης-Αμούρ, μήκους 4.324 χιλιομέτρων. Για δεκαετίες τροφοδοτούσε την Κριμαία με νερό, ακόμη και μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Το κανάλι χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο για τη γεωργία και την ιχθυοκαλλιέργεια, αλλά και ως πηγή καθαρού νερού για τις κοινότητες της Κριμαίας.
Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία το 2014, το κανάλι έγινε πηγή διασυνοριακών συγκρούσεων. Η Ουκρανία απέκλεισε το κανάλι, κατασκευάζοντας ένα χωμάτινο φράγμα κοντά στο σημείο όπου διασχίζει τον Ισθμό του Περεκόπ, που χωρίζει τη χερσόνησο της Κριμαίας από την ηπειρωτική χώρα. Οι Ουκρανοί ισχυρίστηκαν ότι αποφάσισαν να κλείσουν το κανάλι μόνο επειδή οι ρωσικές αρχές δεν πλήρωναν για την παροχή νερού. Αντίθετα, οι Ρώσοι τόνισαν τον εκδικητικό χαρακτήρα της ενέργειας. Αυτό δεν έπρεπε να ξαφνιάσει τη Μόσχα. Χάρη στη στρατιωτική της υπεροχή, η Ρωσία είχε καταλάβει το ουκρανικό έδαφος και στήριξε την απόσχιση των δημοκρατιών του Ντονμπάς. Αλλά, τουλάχιστον σε αυτό το σημείο, η Ουκρανία είχε τα πλεονεκτήματα με το μέρος της, δημιουργώντας αυτό που ορίζεται ως «υδροηγεμονία».
Με αυτόν τον τρόπο, διακόπηκε η ροή που είχε καλύψει περισσότερο από το 85% των αναγκών της περιοχής σε νερό, απομακρύνοντας δύο εκατομμύρια ανθρώπους από το νερό. Μια ουκρανική παραστρατιωτική ομάδα ανατίναξε επίσης ηλεκτροφόρα καλώδια, αφήνοντας την Κριμαία να βασίζεται σε γεννήτριες ντίζελ.
Επιπλέον, τα τελευταία οκτώ χρόνια, πολλοί Ρώσοι πολίτες έχουν μετεγκατασταθεί στην Κριμαία, στο πλαίσιο μιας πολιτικής αποικισμού, με αποτέλεσμα ακόμη μεγαλύτερη πίεση στους φυσικούς πόρους. Χωρίς νερό από το φράγμα NCC, η καλλιεργήσιμη γη της Κριμαίας έχει συρρικνωθεί, από 130.000 εκτάρια το 2013 (ήδη ένα κλάσμα των επιπέδων της σοβιετικής εποχής), σε 14.000 το 2017. Ως αποτέλεσμα, όχι μόνο τα χωράφια της Κριμαίας έχουν ξεραθεί, αλλά και οι πόλεις της αναγκάστηκαν σε δελτίο νερού.
Για την αντιμετώπιση ζητημάτων νερού και ενέργειας στην Κριμαία, από το 2017 οι ρωσικές αρχές, σε συντονισμό με την τοπική κυβέρνηση της Κριμαίας, έχουν κατασκευάσει μικρούς υδροηλεκτρικούς σταθμούς, νέα πηγάδια και εκτρέπουν τοπικές πηγές νερού. Έχτισαν μια γέφυρα από τη Ρωσία προς τη χερσόνησο για τη μεταφορά τροφίμων και αγαθών, ενώ αναπροσανατολίστηκε η γεωργία προς καλλιέργειες που καταναλώνουν λιγότερο νερό. Τα προβλήματα με τα τρόφιμα και την ηλεκτρική ενέργεια επιλύθηκαν μόνο προσωρινά και η ανασφάλεια για το νερό παρέμεινε σοβαρό ζήτημα.
Οι αποτυχημένες προσπάθειες της Ρωσίας να βρει εναλλακτικούς υδάτινους πόρους οδήγησαν σε περιορισμό του νερού κατά τη διάρκεια της ξηρασίας του 2020. Το νερό μεταφέρθηκε με φορτηγό κατά μήκος της νέας γέφυρας, αξίας $3,7 δις στο στενό του Κερτς. Με λίγα λόγια, η υδροδότηση της Κριμαίας κόστισε πολλά χρήματα στη Ρωσία, ενώ σχεδιάστηκε μια έκτακτη παρέμβαση $680 εκατομμυρίων.
Μαζί με τις αυξανόμενες τιμές των τροφίμων και τη διεθνή απομόνωση λόγω των δυτικών κυρώσεων, η έλλειψη νερού υπονόμευε την υπόσχεση του Βλαντιμίρ Πούτιν για μια καλύτερη ζωή για την Κριμαία υπό ρωσική κυριαρχία και τη δημοτικότητά του μεταξύ των κατοίκων της Κριμαίας.
Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι μία από τις πρώτες ενέργειες που πραγματοποίησαν οι ρωσικές δυνάμεις κατά την εισβολή στην Ουκρανία, ήδη στις 24 Φεβρουαρίου, ήταν η ανατίναξη του φράγματος, επιτρέποντας στο νερό να ρέει πίσω στην Κριμαία, ενώ στη συνέχεια φρόντισαν να εξασφαλίσει τον έλεγχο όλης της περιοχής που σχετίζεται με το κανάλι.
Όπως είναι γνωστό, πολλοί πόλεμοι του μέλλοντος θα είναι για το νερό. Πράγματι, αυτό ισχύει, όπως δείχνει η περίπτωση της Κριμαίας.
Η υδροπολιτική, η γεωπολιτική του νερού, η οποία αναλύει την πολιτική, κοινωνική και οικονομική δυναμική που σχετίζεται με τη διαχείριση και τη χρήση των υδάτινων πόρων, για να εντοπίσει τα στοιχεία πιθανής σύγκρουσης εντός ενός κράτους ή μεταξύ δύο ή περισσότερων κρατών, θα γίνεται όλο και πιο σημαντική.
Ενώ πάντα υπάρχει ανησυχία για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, δεν πρέπει να υποτιμάται το νερό και οι συγκρούσεις που μπορεί να προκαλέσει.
