Η τελευταία δίκη του ΚάφκαElif Batuman

Όσο ζούσε, ο Φραντς Κάφκα, έκαψε περίπου το 90 τοις εκατό του έργου του. Μετά το θάνατό του, σε ηλικία 41 ετών, ένα γράμμα βρέθηκε στο γραφείο του στην Πράγα. Απευθυνόταν στον φίλο του Μαξ Μπροντ. «Πολυαγαπημένε Μαξ», ξεκινούσε. «Η τελευταία μου επιθυμία είναι η εξής: οτιδήποτε αφήνω πίσω μου […] με τη μορφή ημερολογίων, χειρόγραφων, επιστολών (δικών μου ή άλλων), σχεδιασμάτων κ.ο.κ., να καούν χωρίς να έχουν αναγνωστεί». Λιγότερο από δύο μήνες μετά, ο Μπροντ αψηφώντας την επιθυμία του Κάφκα, υπέγραψε ένα συμφωνητικό για την προετοιμασία μίας μεταθανάτιας έκδοσης των αδημοσίευτων μυθιστορημάτων του Κάφκα. Η Δίκη δημοσιεύθηκε το 1925. Ακολούθησαν τα Ο πύργος το 1926 και Αμερική το 1927. Το 1939 ο Μπροντ, πέντε λεπτά πριν οι Ναζί κλείσουν τα τσεχικά σύνορα, μπήκε στο τελευταίο τρένο για την Παλαιστίνη έχοντας στην κατοχή του μία βαλίτσα γεμάτη με τα έγγραφα του Κάφκα. Χάριν κυρίως στις προσπάθειες του Μπροντ, το φίνο και αινιγματικό έργο του Κάφκα αποτέλεσε σταδιακά ένα από τα μεγαλύτερα μνημεία της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα.

Το περιεχόμενο αυτής της βαλίτσας, παρόλα αυτά, αποτέλεσε το αντικείμενο ενός δικαστικού αγώνα που κράτησε περισσότερα από 50 χρόνια. Ενώ τα 2/3 περίπου των περιουσιακών στοιχείων του Κάφκα βρήκαν εντέλει το δρόμο τους προς τη Μποντλιανή Βιλβιοθήκη στην Οξφόρδη, τα υπόλοιπα –σχεδιάσματα, ταξιδιωτικά ημερολόγια, επιστολές και προσχέδια– παρέμειναν στην κατοχή του Μπροντ μέχρι το θάνατό του στο Ισραήλ το 1968, όταν και τα κληροδότησε στη γραμματέα και πιθανή ερωμένη του, Έσθερ Χόφε. Μετά το θάνατο της Χόφε στα τέλη του 2007, σε ηλικία 101 ετών, η εθνική βιβλιοθήκη του Ισραήλ διεκδίκησε την κυριότητα της διαθήκης της, με την οποία κληροδότησε τα πάντα στις δύο υπερεβδομηντάχρονες κόρες της Έβα Χόφε και Ρουθ Γουίσλερ. Η βιβλιοθήκη διεκδικεί το δικαίωμα στα γραπτά του Κάφκα σύμφωνα με τους όρους της διαθήκης του Μπροντ. Η υπόθεση κυριολεκτικά σέρνεται στα δικαστήρια για περισσότερο από δύο χρόνια ήδη. Αν το δικαστήριο αποφανθεί υπέρ των δύο αδελφών, αυτές θα είναι ελεύθερες να ακολουθήσουν το σχέδιο της Εύα που είναι να πουλήσουν ένα μέρος των εγγράφων του Κάφκα στο Γερμανικό Λογοτεχνικό Αρχείο στο Μάρμπαχ. Θα είναι επίσης ελεύθερες να κρατήσουν ό,τι δεν πουλήσουν σε μία από τις πολλές θυρίδες που διαθέτουν στην Ελβετία ή στο διαμέρισμα στο Τελ Αβίβ που ζει η Εύα με τις αναρίθμητες γάτες της.

Πολύ συχνά αυτή η κατάσταση χαρακτηρίστηκε καφκική, υπό την έννοια ίσως ότι είναι μάλλον παράδοξη η ιδέα να θεωρεί κανείς τον Κάφκα ιδιωτική περιουσία. Άλλωστε αυτή ήταν και η πρόθεση του Μπροντ όταν αψήφησε την τελευταία επιθυμία του Κάφκα – το έργο του Κάφκα δεν άνηκε καν στον Κάφκα· το έργο του Κάφκα ανήκει στην ανθρωπότητα…