Πριν από έναν μήνα, ένα πλήθος από οργανωμένους και ανοργάνωτους οπαδούς του Ντόναλντ Τραμπ, εισέβαλαν στο Καπιτώλιο. Ήταν μία στιγμή υψηλού συμβολισμού για τις ΗΠΑ, η επίθεση στην καρδιά της αμερικανικής δημοκρατίας.
Πριν από λίγες ημέρες εκδηλώθηκε μία άλλη επίθεση, αυτή τη φορά στην καρδιά του αμερικανικού καπιταλισμού. Μία ομάδα αυτο-οργανωμένων επενδυτών μέσα από την πλατφόρμα Reddit, κατάφερε να παρεμποδίσει μία κερδοσκοπική παρέμβαση στην μετοχή της εταιρείας GameStop, οδηγώντας τις εξελίξεις σε μία αντίθετη κατεύθυνση [1].
Ενώ οι μεγάλοι παίκτες της Wall Street είχαν επενδύσει στην κατάρρευση της μετοχής της εταιρείας, η ομάδα αυτή του διαδικτύου άρχισε να αγοράζει μετοχές, οδηγώντας την τιμή της μετοχής σε πρωτοφανή άνοδο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι επαγγελματίες επενδυτές να κινδυνεύουν να χάσουν τεράστια ποσά, όχι για κάποιους αντικειμενικούς λόγους, όπως για παράδειγμα λανθασμένες εκτιμήσεις της αξίας της μετοχής κ.λπ., αλλά γιατί μία ομάδα μη επαγγελματιών επενδυτών, οι οποίοι εμφανίστηκαν από το πουθενά, χρησιμοποίησαν εναντίον τους τα ίδια εργαλεία κερδοσκοπίας.
Όταν μία ομάδα ερασιτεχνών επιτίθεται σε ένα hedge fund, λειτουργούν σαν ένας καθρέπτης της καθημερινής συμπεριφοράς των επαγγελματιών η οποία συνήθως δεν ενοχλεί τις ρυθμιστικές αρχές. Είναι γνωστό ότι πριν περίπου 10 χρόνια, οι αρχές επιτήρησης της Wall Street σταμάτησαν τις προσπάθειές τους να φέρνουν ενώπιον της Δικαιοσύνης τους διαχειριστές των hedge funds, οι οποίοι έκαναν συναντήσεις σε γεύματα για να «ανταλλάσσουν ιδέες». Και παραιτήθηκαν γιατί , ήταν εξαιρετικά δύσκολο να αποδείξουν ότι γίνονταν χειραγώγηση της αγοράς.
Ωστόσο, αυτό που έμεινε σε αυτές τις ρυθμιστικές αρχές, είναι η προστασία των μικρών επενδυτών. Επομένως, θα είναι δύσκολο για αυτούς να καταγγείλουν κάποιους μικρούς επενδυτές, όπως αυτούς που κινητοποιήθηκαν για την GameStop, επικαλούμενοι ότι προστατεύουν κάποιους άλλους.
Όλη αυτή η υπόθεση είχε ως αποτέλεσμα να αναρωτιέται όλος ο κόσμος που κινείται γύρω από τα χρηματιστήρια, ποιες θα είναι οι μελλοντικές εξελίξεις, γιατί το θέμα θα έχει και συνέχεια [2]. Ήδη η συγκεκριμένη ομάδα έχει στρέψει το ενδιαφέρον της στη μετοχή της Blackberry, η οποία αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες.
Αν η συγκεκριμένη ομάδα ή άλλες ομάδες ερασιτεχνών επενδυτών του διαδικτύου κατορθώσουν να αποκτήσουν μεγαλύτερη συνοχή, τα χρηματιστήρια μπορεί να αντιμετωπίσουν μεγάλους κινδύνους, αφού μπορεί να χάσουν τον έλεγχο στο μοναδικό asset που διαθέτουν, δηλαδή τις πληροφορίες που κάνουν δυνατή την πραγματοποίηση στοχευμένων «επενδύσεων», με άλλα λόγια την κερδοσκοπία.
Αν ένας μεγάλος αριθμός μικροεπενδυτών οργανωθούν παρακάμπτοντας τα κλασσικά κανάλια, καμμία μετοχή δεν θα είναι ασφαλής και καμμία κερδοσκοπική δραστηριότητα, από την πλευρά των μεγάλων παικτών, δεν θα είναι διασφαλισμένη.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Η ιστορία της GameStop χαιρετίστηκε από πολλούς ως μία νίκη των ανθρώπων του διαδικτύου, αλλά και ως μία επίδειξη ισχύος των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης απέναντι στους ισχυρούς των τραπεζών και των funds. Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος.
Η άλλη όψη, σχετίζεται με μία τάση που δεν μπορεί να ανακοπεί και σχετίζεται με την ασταμάτητη διάχυση των τεχνολογιών πληροφορικής που οδηγεί στη σταδιακή απώλεια της ισχύος των κεντρικών δομών, προς όφελος της αυτο-οργανωμένης και ανεξέλεγκτης συμπεριφοράς. Πρόκειται για μία εξέλιξη αποδιαμεσολάβησης μεταξύ των ατόμων και των θεσμών, με τους τελευταίους να χάνουν όλο και μεγαλύτερο μέρος της ισχύος τους.
Τα παραδείγματα είναι πολλά για να αγνοηθούν. Τα πειράματα για άμεση δημοκρατία, οι διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις ενάντια σε θεσμούς και εταιρείες, η δημιουργία οικονομικής αξίας μέσα από τα κρυπτονομίσματα και τώρα, ο περιορισμός των χρηματοπιστωτικών αγορών, θέτουν σε κίνδυνο τα παραδοσιακά συστήματα λειτουργίας και ελέγχου. Και αυτό αφορά όχι μόνο το κράτος, αλλά και το σύνολο των θεσμών.
Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, το κοινωνικό συμβόλαιο κινδυνεύει να διαρραγεί, αφού το κράτος θα αποδυναμώνεται. Επιστρέφοντας όμως στο σήμερα, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η απάντηση σε θέματα ανάλογα της GameStop δεν μπορεί να προέλθει από τα funds κι τις τράπεζες. Αναγκαστικά θα προέλθει από το κράτος για να αντιμετωπιστεί ο κλάδος της ψηφιακής τεχνολογίας, ο οποίος λειτουργώντας με βάση τη λογική του κέρδους, υπονομεύει τους υπάρχοντες μηχανισμούς σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο.
Σε ό,τι αφορά το οικονομικό επίπεδο, τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα ─όχι ότι οι εταιρείες ψηφιακής τεχνολογίας είναι μικρού μεγέθους─ θα πιέσουν το κράτος σε διατύπωση νέων ρυθμίσεων που θα διασφαλίζουν σε κάποιον βαθμό, το θεσμικό πλαίσιο στο οποίο είχαν συνηθίσει να λειτουργούν. Με βάση την παλιά ορολογία της Αριστεράς, θα χρειαστεί κρατική παρέμβαση μέσα στα πλαίσια του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού. Ωστόσο και αυτές οι ρυθμίσεις δεν θα είναι εύκολες, στον βαθμό που θα εμπλέκεται μεγάλος αριθμός ατόμων μέσα από το διαδίκτυο.
Στο πολιτικό επίπεδο, η απώλεια της ισχύος του κράτους, η οποία αναγκαστικά θα δημιουργήσει και μία κρίση νομιμοποίησής του, μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια της ισχύος μίας χώρας. Αυτό μπορεί να είναι καταστροφικό για δύο λόγους: Ο πρώτος αφορά τη συνέχιση της ύπαρξης της ιεραρχικής αλυσίδας ισχύος των χωρών σε παγκόσμιο επίπεδο, επομένως οποιαδήποτε υποβάθμιση στην αλυσίδα αυτή μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες. Ο δεύτερος σχετίζεται με τη φύση των σύγχρονων απειλών, με τη συνύπαρξη συμβατικών και ασύμμετρων απειλών. Η αποτυχημένη αντιμετώπιση των δεύτερων θα αποδιαρθρώσει δομές και θεσμούς σε μία χώρα, με αποτέλεσμα την αποδιάρθρωση και της κοινωνικής συνοχής.
Προς το παρόν, η συζήτηση στο εσωτερικό των χωρών της Δύσης κατευθύνεται στο αν αντιμετωπίζουν μία αλλαγή στα βασικά δικαιώματα ─τα οποία μέχρι τώρα εγγυόνταν την κοινωνική συνύπαρξη─ προς την κατεύθυνση των ατομικών αιτημάτων απέναντι στους θεσμούς, με οποιοδήποτε κόστος.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[2] https://www.ft.com/content/f8937ac7-da4a-41a6-bbbf-7b573e8ed72b
