«Η Παγίδα του Θουκυδίδη δεν είναι αναπόφευκτη», δήλωσε ο Κινέζος ηγέτης Σι Τζινπίνγκ τον Οκτώβριο 2023 κατά τη συνάντηση με μία δικομματική αντιπροσωπεία της Γερουσίας των ΗΠΑ με επικεφαλής τον ηγέτη της πλειοψηφίας Τσακ Σούμερ. Για να το εξηγήσει και ίσως και να το αποφύγει, συναντήθηκε στο Πεκίνο ο Γουάνγκ Γι, υπουργός Εξωτερικών της Κίνας, ο οποίος ήταν ο πρώτος που εφάρμοσε αυτή την λογική στις σχέσεις μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων και στον κίνδυνο οι εντάσεις να οδηγήσουν αναπόφευκτα σε ανοιχτό πόλεμο, με τον Γκράχαμ Άλισον, καθηγητή στο Harvard Kennedy School, στις 26 Μαρτίου 2024.
Όπως δήλωσε ο Άλισον, ο πρόεδρος Μπάιντεν και ο πρόεδρος Σι, καταλαβαίνουν σωστά ότι η Κίνα είναι μια ταχέως ανερχόμενη δύναμη που είναι αποφασισμένη να ανέβει, μέχρι εκεί που μπορεί. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ είναι μια κολοσσιαία κυρίαρχη δύναμη που πιστεύει ότι έχει δημιουργήσει μια διεθνή τάξη την περίοδο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η οποία ήταν πραγματικά καλή για όλους. Είναι μια κλασική θουκυδιδική αντιπαλότητα που δημιουργεί την ίδια δυναμική που έχουμε δει επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Αυτό είναι αναπόφευκτο.
Αυτό που δεν είναι αναπόφευκτο είναι ότι αυτή η αντιπαλότητα καταλήγει σε πόλεμο, σε αντίθεση με τη διαχείριση της κατάστασης με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην υπάρχει πόλεμος. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό τα μέρη να συνειδητοποιήσουν τη μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζουν και να εργαστούν με για να βρουν μια νέα μορφή σχέσης μεταξύ των δύο μεγάλων δυνάμεων.
Ο Σι Τζινπίνγκ στις συνομιλίες του με τον ηγέτη της πλειοψηφίας της Γερουσίας των ΗΠΑ Τσακ Σούμερ τον Οκτώβριο, είχε πει: «Είμαι μέσα σου και εσύ μέσα μου». Για τις ΗΠΑ και την Κίνα σήμερα, αυτό σημαίνει ότι η επιβίωσή τους απαιτεί έναν βαθμό συνεργασίας. Αυτή είναι μια μεγάλη ιδέα.
Στη βιολογία, υπάρχει αυτό το φαινόμενο κατά το οποίο περιστασιακά τα ανθρώπινα όντα γεννιούνται ως αχώριστα, ενωμένα σιαμαία δίδυμα. Υπάρχουν δύο κεφάλια. Έχουν όμως το ίδιο νευρικό σύστημα ή το ίδιο γαστρεντερικό σύστημα. Αν κάποιος στραγγαλίσει τον άλλο, αυτοκτονούν. Αυτή είναι μια αρκετά σταθεροποιητική κατάσταση, μια ακριβής περιγραφή των συνθηκών που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ΗΠΑ και η Κίνα. Ο καθένας έχει πυρηνικά οπλοστάσια τόσο ισχυρά που σε έναν πυρηνικό πόλεμο πλήρους κλίμακας, θα πεθάνουν όλοι. Αυτός είναι ένας πολύ ισχυρός λόγος για να μην υπάρξει πόλεμος και να μην προκύψει κάποιο άλλο γεγονός ή ατύχημα ή λάθος υπολογισμός που να παρασύρει σε έναν πόλεμο, είτε στα στενά της Ταϊβάν είτε στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας ή οπουδήποτε αλλού.
Ο Άλισον δήλωσε ότι ‒όχι μόνο στη συνομιλία με τον πρόεδρο Σι αλλά και με τον υπουργό Εξωτερικών Γουάνγκ Γι‒ οι Κινέζοι ηγέτες σκέφτονται συστηματικά πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από την Παγίδα του Θουκυδίδη και εξετάζουν παραδείγματα στην ιστορία και ιδέες στη φιλοσοφία.
Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΘΕΣΗ
Οι δηλώσεις του Άλισον δεν πρέπει να προκαλούν έκπληξη, λαμβάνοντας υπόψη την κινεζική ανακοίνωση που διευκρινίζει: «Ο καθηγητής Άλισον δήλωσε από την πλευρά του ότι οι τρεις αρχές ( του αμοιβαίου σεβασμού, της ειρηνικής συνύπαρξης και της συνεργασίας με αμοιβαίο όφελος, οι οποίες συνάδουν με την παραδοσιακή κινεζική κουλτούρα και τη διπλωματική φιλοσοφία της Κίνας) για την ανάπτυξη των σινο-αμερικανικών σχέσεων που παρουσίασε ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ είναι πολύ σημαντικές και διδακτικές. Ελπίζει να κερδίσει βαθύτερη κατανόηση της κινεζικής ιστορίας και πολιτισμού και καλύτερη κατανόηση της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας». Από την ίδια ανακοίνωση μαθαίνουμε ότι ο Γουάνγκ ελπίζει ότι η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αντιμετωπίσουν «παγκόσμιες προκλήσεις και θα οικοδομήσουν πιο σταθερές, υγιείς και βιώσιμες σχέσεις» χωρίς να ξεχνάει ότι έχουν εντελώς διαφορετικές ιστορίες και πολιτισμούς. Επιπλέον, υπογράμμισε τον ρόλο του ακαδημαϊκού κόσμου, ο οποίος μπορεί «να ενισχύσει την έρευνα για τον σωστό τρόπο συνεννόησης μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών, για την ανθρώπινη κοινότητα με κοινό μέλλον, προτείνοντας εποικοδομητικές ιδέες που υπερβαίνουν τις παραδοσιακές θεωρίες διεθνών σχέσεων».
Τα λόγια του Γουάνγκ και οι συναντήσεις του με τον Άλισον, τον Έβαν Γκρίνμπεργκ και τον Στίβεν Όρλινς της Εθνικής Επιτροπής Σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας, ακολουθούν τις υποσχέσεις της κινεζικής κυβέρνησης για ίση μεταχείριση σε ξένες εταιρείες και επενδυτές, που νιώθουν ότι απειλούνται, τόσο από γεωπολιτικές εντάσεις, όσο και από κάποιο μεγαλύτερο έλεγχο από το Πεκίνο, όπως είναι ο νόμος για τα κρατικά μυστικά που διευρύνει σε τεράστιο βαθμό τις εξουσίες της κεντρικής αρχής. Σύμφωνα με την Κρατική Διοίκηση Συναλλάγματος, οι καθαρές άμεσες ξένες επενδύσεις στην Κίνα μειώθηκαν κατά 80% στα 33 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι.
Είναι προφανές ότι αυτές οι κινήσεις από τη πλευρά του Πεκίνου, παράλληλα με τις νομοθετικές πρωτοβουλίες της Ουάσιγκτον για έλεγχο του κινεζικού ΤΙΚ-ΤΟΚ, κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτή της ειρηνικής συνύπαρξης των δύο μεγάλων δυνάμεων.
