Σε δύο προηγούμενα κείμενα, τον Μάιο [1] και τον Ιούλιο [2] 2022, αναφερθήκαμε στις επιπτώσεις που έχει ο πόλεμος στην Ουκρανία στις αγορές πυρηνικών καυσίμων και τεχνολογίας στις ΗΠΑ και στην ΕΕ. Στο κείμενο αυτό, γίνεται ένας απολογισμός των εξελίξεων σε αυτό τον τομέα για το 2022.
Παρά τα σχέδια της Δύσης για ενεργειακή αποσύνδεση μετά την εισβολή της στην Ουκρανία πριν από ένα χρόνο, η Ρωσία είδε τις εξαγωγές πυρηνικών καυσίμων και τεχνολογίας να αυξάνονται περισσότερο από 20%. Το 2022, οι αγορές από την Ευρωπαϊκή Ένωση έφτασαν σε υψηλό τριετίας και το εμπόριο με την Αίγυπτο, το Ιράν, την Κίνα και την Ινδία «εξερράγη», έγραψε το Bloomberg [3].
Η ΑΣΚΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ
Για το Κρεμλίνο το όφελος δεν είναι μόνο οικονομικό, αλλά και στρατηγικό: κάθε φορά που η κρατική πυρηνική εταιρεία Rosatom κατασκευάζει έναν νέο αντιδραστήρα στο εξωτερικό, στην πραγματικότητα, η Μόσχα κερδίζει τόσο σε έσοδα όσο και σε πολιτική επιρροή για μεγάλες χρονικές περιόδους.
«Η Ρωσία –είπε στο Bloomberg ο Έντουιν Λίμαν της αμερικανικής οργάνωσης Union of Concerned Scientists– βλέπει το πυρηνικό εμπόριο ως μέσο ενίσχυσης των συμμαχιών». Δηλαδή, δεν περιορίζεται στην κατασκευή εργοστασίων, αλλά παρέχει στη χώρα υποδοχής οικονομική και τεχνική βοήθεια, συντηρώντας τις δομές και εκπαιδεύοντας τους εργαζόμενους.
Η ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ
Σε όλα αυτά, η Μόσχα ευνοείται από τον μειωμένο ξένο ανταγωνισμό: ενώ η πυρηνική βιομηχανία βρισκόταν σε κρίση στον υπόλοιπο κόσμο, η ρωσική κυβέρνηση συνέχισε να επενδύει στην ατομική ενέργεια, ακόμη και μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Λόγω αυτής της μεγάλης σημασίας της στον τομέα αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Rosatom, παρά το γεγονός ότι έχουν αυξήσει τις πιθανότητες να το κάνουν, σε σύγκριση με τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου στην Ουκρανία: οι επιπτώσεις θα ήταν πιθανώς πολύ αρνητικές, λόγω εναλλακτικής απουσίας προμηθευτών.
Η Rosatom προμηθεύει το 1/5 του εμπλουτισμένου ουρανίου που απαιτείται από περίπου ενενήντα αντιδραστήρες των ΗΠΑ. Πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας χρειάζονται επίσης τη Rosatom για να εγγυηθεί τη λειτουργία των μονάδων τους και να εγγυηθεί την παροχή ενέργειας για τον πληθυσμό. Για ιστορικούς λόγους, αυτή η εξάρτηση είναι πιο έντονη στην Ανατολική Ευρώπη, για παράδειγμα στη Βουλγαρία, την Τσεχία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία. Στην Ουκρανία, κάποτε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, οι εννέα αντιδραστήρες που εξακολουθούν να βρίσκονται υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης του Κιέβου, εξαρτώνται από τα αποθέματα ρωσικού πυρηνικού καυσίμου.
Από το 2019 έως σήμερα, οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες αντιπροσωπεύουν τα 2/5 των εξαγωγών της Rosatom.
Ωστόσο, η Ουκρανία, η Βουλγαρία, η Φινλανδία και η Σλοβακία έχουν παρουσιάσει σχέδια για αλλαγή προμηθευτή ουρανίου.
Στην Ουγγαρία, από την άλλη πλευρά, αναφέρει το Bloomberg, η Ρωσία καλύπτει το 80% των δαπανών για δύο νέους αντιδραστήρες που είχαν ανατεθεί προηγουμένως στη Rosatom (χωρίς τη διενέργεια δημόσιου διαγωνισμού) μέσω δανείου 10 δισεκατομμυρίων ευρώ. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Βουδαπέστη είναι εξαιρετικά αντίθετη στην επιβολή κυρώσεων στο ρωσικό ουράνιο. Άλλα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής είναι αντίθετα, υπέρ.
ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΙΝΔΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΑ
Εκτός Ευρώπης, η Rosatom προμηθεύει την Ινδία με πυρηνικά καύσιμα και κατασκευάζει δύο αντιδραστήρες εκεί, οι οποίοι αναμένεται να λειτουργήσουν το 2025. Το 2022, η εταιρεία απέστειλε καύσιμα αξίας άνω των 375 εκατομμυρίων δολαρίων στην Κίνα.
Σε στρατηγικό επίπεδο, οι σχέσεις με την Ινδία και τη Κίνα, θα μπορούσαν να καλύψουν τις απώλειες που θα είχε η Ρωσία, σε περίπτωση που οι χώρες της Δύσης αποφάσιζαν να προωθήσουν περισσότερο την διαδικασία αποσύνδεσής τους από τη ρωσική αγορά πυρηνικών καυσίμων και τεχνολογίας. Όπως ισχύει άλλωστε και με τις περιπτώσεις του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ
[1] https://www.geoeurope.org/2022/05/07/i-agora-oyranioy-kai-o-polemos-stin-oyk/
[2] https://www.geoeurope.org/2022/07/07/i-agora-oyranioy-kai-i-ee/
