Η απαγόρευσης της ανθρώπινης επαφήςΘάνος Σεραλίδης

Στην εποχή της πανδημίας πολλοί είναι αυτοί που αναρωτιούνται αν θα μπορέσουν να αγκαλιάσουν και πάλι τους δικούς τους ανθρώπους, αν θα επιτραπεί και πάλι η ανθρώπινη φυσική επαφή. Πρόκειται για φόβους που αργά ή γρήγορα θα παρακαμφθούν από τη νέα πραγματικότητα που θα δημιουργήσουν τα εμβόλια και οι θεραπείες για τον κορωνοϊό.

Η ιστορία έχει δείξει ότι όταν το ανθρώπινο σώμα γίνεται φορέας μίας ασθένειας, η επαφή είναι η πρώτη που υποχωρεί. Τις τελευταίες δεκαετίες αυτό έγινε εμφανές με την υποχώρηση της ερωτικής επιθυμίας μπροστά στη σύφιλη και στο AIDS. Με το πέρασμα του χρόνου η κοινωνία δημιούργησε δυνατότητες ανάκαμψης αυτής της επαφής, ωστόσο ο φόβος που προέρχεται από τέτοιες καταστάσεις, τείνει να μονιμοποιείται με τη μορφή τελετουργιών, μόδας ή και lifestyle.

Η Σοσάνα Ζούμποφ στο βιβλίο της Η εποχή του κατασκοπευτικού καπιταλισμού που εξετάζει τη μετάβαση από την τεχνική στην ψηφιακή τάξη πραγμάτων, διαπιστώνει ότι υπάρχει μία παγκόσμια αρχιτεκτονική τροποποίησης της συμπεριφοράς που απειλεί να αλλοιώσει την ανθρώπινη φύση.

Η φυσική επαφή μεταξύ ζώντων οργανισμών, είναι αναντικατάστατος όρος της κατανόησης του κόσμου, αλλά ο κορωνοϊός έχει προχωρήσει τις ανθρώπινες φοβίες πολύ μακριά. Φοβόμαστε να αγγίξουμε όχι μόνο τους ανθρώπους, αλλά και τις επιφάνειες, χαρτιά, χερούλια πόρτας, κουμπιά στο ασανσέρ κ.λπ.

Σε παλαιότερες εποχές, όταν η θρησκεία αποτελούσε ισχυρό παράγοντα επιρροής στις κοινωνίες και υπήρχε μία διασύνδεση της φυσικής επαφής με την ενοχή, το ανθρώπινο σώμα σχετίζονταν με την αμαρτία. Σήμερα, η σύγχρονη υγιεινή και η κουλτούρα οι οποίες ρυθμίζουν αυστηρά το πότε και πώς μπορεί να υπάρχει ανθρώπινη επαφή, έρχονται να αντικαταστήσουν τη θρησκεία της οποίας η ισχύς εξακολουθεί να υποχωρεί.

Στις νέες συνθήκες εργασίας που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το να βρίσκεται κάποιος συνεχώς στο διαδίκτυο μπορεί να βοηθάει στη μείωση του στρες που προέρχεται από τον ανταγωνισμό στον χώρο εργασίας, ή από την ανασφάλεια για το μέλλον των θέσεων εργασίας, αλλά ταυτόχρονα ακυρώνει και τη φυσική επαφή. Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται στην ακραία μορφή του στην Ιαπωνία με την επιλογή του hikikomori, δηλαδή την επιλογή των μεταμοντέρνων ερημιτών που αποσύρονται κοινωνικά και αποφεύγουν τις κοινωνικές καταστάσεις και συναναστροφές. Παρόμοια, αλλά όχι τόσο έντονα, φαινόμενα κοινωνικής απομόνωσης παρατηρούνται στη Νότια Κορέα, τη χώρα των υψηλών επίπεδων χρήσης smartphones, της υψηλής διασυνδεσιμότητας, σε συνδυασμό πάντα με το υψηλότερο ποσοστό αυτοκτονιών.

Σε άμεση συνάρτηση με τα προηγούμενα είναι και η κατακόρυφη κατανάλωση πορνογραφίας την περίοδο της πανδημίας, που οφείλεται κυρίως, στη διαδικτυακή υπερεπέκτασή της.

Όλα δείχνουν ότι την εποχή του κορωνοϊού, ο εικονικός κόσμος και ο ψηφιακός κόσμος έχουν συμβάλλει στο να αποστασιοποιήσουν ακόμα περισσότερο τους ανθρώπους από τις έννοιες της ενσυναίσθησης και της κατανόησης των προβλημάτων των άλλων. Και η αποφυγή της ανθρώπινης επαφής που επιβάλλουν τα υγειονομικά πρωτόκολλα, συμβάλλει ακόμη περισσότερο προς αυτή την κατεύθυνση.