Χρηματιστική κρίση και γεωπολιτικές αλλαγέςJohn Bellamy Foster

Η Μεγάλη Χρηματοπιστωτική Κρίση και η Μεγάλη Ύφεση που την ακολούθησε, αποκάλυψαν το βάθος των αντιφάσεων που αντιμετωπίζει ο καπιταλισμός στην παρούσα φάση του, την οποία έχω ονομάσει «μονοπωλιακό–χρηματιστικό κεφάλαιο». Ειδικότερα, η κρίση έχει καταδείξει ότι ο καπιταλισμός στο ζωτικό κέντρο του, έχει εγκλωβισθεί σε μια στασιμο-χρηματιστικοποιητική παγίδα, χωρίς ορατή διέξοδο. Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις είναι, βέβαια, τεράστιες. Όχι μόνον ο καπιταλισμός αποδυναμώνεται με πολλούς τρόπους στο κέντρο, αλλά κινδυνεύει επίσης και η αμερικανική ηγεμονία. Το δολάριο ενισχύθηκε στην αρχή αυτής της κρίσης, αλλά οι μακροχρόνιες επιπτώσεις για το αμερικανικό νόμισμα θα είναι αρνητικές. Στην κορυφή της χειρότερης οικονομικής πτώσης από το 1929, αντιμετωπίζουμε, επίσης, τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική απειλή στην ιστορία (στην πραγματικότητα θα πρέπει να θεωρηθεί ως η έσχατη περιβαλλοντική απειλή με την αποσταθεροποίηση του κλίματος), τη γρήγορη αύξηση της παγκόσμιας πείνας και την προοπτική της προσέγγισης των ορίων του πετρελαίου. Οι ανισότητες στον κόσμο (μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών χωρών, αλλά και στο εσωτερικό τους) αυξάνονται. Η στρατιωτικοποίηση αυξάνεται σε ολόκληρο τον πλανήτη. Η Ουάσιγκτον αποκτά 7 επιπλέον στρατιωτικές βάσεις μόνο στην Κολομβία που έχουν στόχο τις χώρες της ALBA.

Πίσω από όλα αυτά βρίσκεται ένα σύστημα συσσώρευσης που κινείται σταδιακά από τον χρηματοπιστωτικό τομέα παρά από την παραγωγή. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η πολιτική προτεραιότητα στο κέντρο είναι σήμερα η αποκατάσταση του status quo ante του χρηματοπιστωτικού συστήματος, δηλαδή η ενίσχυσή του με αποτέλεσμα μια σειρά από νέες χρηματοπιστωτικές φούσκες. Αυτό βέβαια αποτελεί μια αντανάκλαση της φθοράς της συνολικής διαδικασίας συσσώρευσης του κεφαλαίου. Σήμερα μπορούμε να μιλάμε όχι μόνο για χρηματιστικοποίηση του καπιταλισμού, αλλά και για χρηματιστικοποίηση του ιμπεριαλισμού, με την έννοια ότι ο χρηματιστικός έλεγχος της περιφέρειας αποτελεί το κεντρικό οικονομικό ζήτημα, το βασικό μοχλό του κέντρου που υποστηρίζεται από τη στρατιωτική ισχύ. Ο Σαμίρ Αμίν, ειδικότερα, προείδε αυτήν την εξέλιξη δίνοντας έμφαση στο πώς το κέντρο εξακολουθεί να ελέγχει την περιφέρεια, χρηματιστικά, τεχνολογικά και στρατιωτικά, ακόμη και αν εμφανίζεται κάποια βιομηχανική πρόοδος στο Νότο.